سرور دانش درمورد سخنان‌اش در مورد سلطنت «سدوزایی و محمدزایی» توضیح داد.
محمدسرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری درباره سخنان واکنش‌برانگیز خود در بامیان در مورد سلطنت سدوزایی و محمدزایی توضیح داد.
رییس جمهور غنی، امرالله صالح، سرور دانش و شماری از مقام‌های حکومتی روز یک‌شنبه، سی‌ام سنبله به بامیان رفته بودند.
معاون اول ریاست جمهوری در نشستی در این ولایت گفت که امارت نظامی است متکی بر اراده یک فرد و بدون رأی و حتا بدون رضایت عامه مردم.
دانش در ادامه گفت: «نظام امارت با یک نظام کاملاً استبدادی و دیکتاتوری هیچ فرقی ندارد. نظام طالبانی با سلطنت سدوزایی و محمدزایی که به نام امارت و یا سلطنت از ۱۷۴۷ (۱۱۲۶ش) تا ۱۹۷۸ (۱۳۵۷ش) به مدت بیش از ۲۳۰ سال بر افغانستان حکومت کردند، از نگاه روح و محتوا هیچ تفاوتی ندارد.»
به گفته سرور دانش، در آن نظام‌ها یک گروهی کوچک از یک قبیله به صورت موروثی، با استبداد و دیکتاتوری بر افغانستان حکومت کردند، در نظام امارت نیز حکومت یک فرد به طور مادام‌العمر بر سرنوشت یک ملت مطرح است، بدون رعایت حقوق اساسی شهروندان و آزادی‌های عمومی و حتا قانون اساسی.
او افزوده است: «نظام امارت یک نظام فراقانونی، نامحدود و مطلقه است.»
با این حال، سرور دانش روز دوشنبه، سی‌ویکم سنبله در نشستی به مناسبت روز جهانی صلح در کابل گفت که هدف او مقایسه «جمهوریت و سلطنت» بوده است و از سخنان او برداشت متفاوت شده است.
معاون دوم ریاست جمهوری تأکید کرد که هدف او در این مقایسه «نگاه قومی و شخصی» نبوده است، بل‌که بحث دیگری را از آن مراد کرده بود.
سرور دانش گفت که همه ما باید به تاریخ، فرهنگ، اقوام، بزرگان و شخصیت‌های تاریخ از جمله احمدشاه درانی و امان‌الله خان احترام داشته باشیم.
معاون رییس جمهور گفت: «چیزی که به مطالعه مستند تاریخ سیاسی و از نگاه حقوقی و حتا از نگاه دینی و فقهی برای ما مسلم است، در دنیای امروز میزان و معیار مشروعیت نظام‌های سیاسی و حکومت‌ها آرای مردم، انتخابات عمومی، گردش قدرت و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت بر اساس قانون است.»
به گفته او، این معیارها تنها با نظام جمهوریت قابل تحقق است و او بر این نکته تأکید کرده است.
دانش تأکید کرد که این معیارها با نظام‌های امارتی، سلطنتی و حکومت‌های میراثی قابل تطبیق نیست.
او خاطرنشان کرد که نباید هرچیز را سیاسی و قومی ساخت؛ زیرا این نوع بحث‌ها دامنه گسترده‌ی تاریخی، سیاسی و حقوقی دارد و باید با دقت، تعقل و انصاف درباره آن اظهار نظر کرد.
دانش می‌گوید که افغانستان امروز به گفتمان‌های سازنده و مثبت نیاز دارد و او به همه قضاوت‌ها احترام می‌گذارد و همین فضای باز سالم و تحمل نقد از برکات جمهوریت است.
سخنان دانش در بامیان درباره شباهت امارت با نظام‌های سلطنتی سدوزایی و محمدزایی واکنش‌های گسترده را در پی داشته است و برخی آن را توهین‌آمیز خوانده‌اند.
