نویسنده: ظریف صفا بختیاری
منابع طبیعی، معادن و زراعت از نظر اقتصادی مهم هستند، اما داشتن آنها به تنهایی برای رشد و توسعه اقتصادی کافی نیست و نمی‌تواند بصورت سطحی از آنها استفاده به عمل آورد، بلکه باید از آنها باید تا حد ممکن استفاده عمقی به عمل کرد و استراتژی‌های که در زمینه موجود است را با دقت کامل جهت ایجاد رفاه اجتماعی و اقتصادی برای شهروندان جامعه ایجاد کرد.
تاریخچه تجارت از زمان‌های دور بین ملت‌ها و کشورها برای خاطر داد و ستد کالاهای مورد نیاز شان صورت می‌گرفت و بازارگانان با تحمل خطرات اجتماعی و جدی در پی دریافت مفاد و سود از روش‌های گوناگون جهت خرید و فروش اجناس و کالاهای شان بودند. تجارت به عنوانِ یک حرفه جهانی، خطرساز و سودآور همواره بین کشورها جهان قابل ملاحظه بوده و در رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی از ارزش خاص برخوردار است.
خط‌آهن خواف – هرات
افغانستان از جمله کشورهای شکسته از بعُد اقتصادی و اجتماعی که نیم جمعیت آن زیر خط‌فقر قرار دارد هنوز نتوانسته است در زمینه رشد تجارت برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی شهروندانش کار موثر انجام بدهد. اما با آن‌هم در این اواخر قراردادها و پیمان‌های اقتصادی و تجارتی بین افغانستان و سایر کشورها امیدواری ایجاد نماید. افتتاح قسمت سوم خط‌آهن خواف-هرات با طول ۲۲۵ کیلومتر از کشور ایران تا ولایت هرات- افغانستان از اهمیت خاص در جهت رشد و توسعه اقتصادی و تجارتی از طریق حمایت تجارت خارجی برای افغانستان یادکرد.
ارزش تجارت‌خارجی دقیقاً زمان واضح و روشن می‌باشد که دو یا چند ملت و کشورها بتوانند مفاد و سود شان را از طریق این داد و ستد خارجی احساس نماید و این فرصت است که کشورهای مذکور تلاش دارند تا از طریق صادرات و واردات کالاها و متاع مورد نیاز، خواست و ضروریات شان را مرفوع سازند. پروژه خط‌آهن خواف-هرات موثرترین، مفیدترین و ارزان‌ترین طریقه انتقال و ترانسپورت برای صادرات اجناس و کالاهای افغانستان به کشورهای ایران، ترکیه و اروپای می‌باشد. با وجود که خط‌آهن مذکور فقط ۶۲ کیلومتر خاک افغانستان را احتوا می‌کند با آن‌هم از ارزش خاص اقتصادی و تجارتی برای افغانستان به شمار می‌رود و در صورت‌که قسمت چهارم این خط‌آهن باسازی شود مشکلات عمده که فرارو تجارت‌خارجی افغانستان وجود دارد را حل می‌کند.
به اساس آمار‌های موجود این پروژه توانای انتقال ۶ میلیون تُن کالاها و اجناس را در سال دارد که افغانستان می‌تواند این رقم از تولیدات داخلی را از طریق این خط به ایران و کشورهای اروپا انتقال دهد. همچنان اهمیت تجارتی دیگر این خط‌آهن وصل ساختن افغانستان به آب‌های آزاد ترکیه است که نه‌تنها اجناس و کالاها افغانستان بلکه کشورهای که در مسیر این خط انتقال قرار دارد فراهم می‌سازد. در پهلوی آن به اساس آمارها موجود در حدود یک میلیون تن مسافر از این مسیر بابت ارزان و سریع بودنش استفاده نماید که هر کدام برای رشد و توسعه اقتصادی افغانستان و منطقه حایز اهمیت می‌باشد.
آزادی تجاری بین کشورها از موارد است که توسعه تجارتی و سودآوری تجارتی به آن تعلق دارد. کشورها به اساس منافع و مصالح کشور شان به روابط تجارتی با سایر کشورها دست می‌زند. اما با آن‌هم محدودیت‌ها در جهت آزادی تجارتی بین کشورها وجود دارد و باعث کاهش میزان تجارت‌خارجی میشود. در افغانستان این چالش بیشتر دیده شده که ارتباط نزدیک با موقعیت ژوپلوتیک و جغرافیایی دارد که باعث بلندرفتن هزینه حمل و نقل کالاها در تجارت خارجی میشود. زیرا هزینه حمل و نقل با میانگین ۴۰ تا ۶۰ در کشورهای محاط با خشکه نسبت به کشورهای که ساحل دارند وجود دارد که این امر به معنی سود و مفاد کمتر در تجارت است. خط‌آهن خواف-هرات برای افغانستان تا جای می‌تواند این چالش را حل نماید و فرصت برای رشد و توسعه تجارتی را با هزینه کم، سریع و مفید فراهم سازد. تاجران افغانستان می‌توانند با نرخ انتقالات کم با امنیت خوب و به شکل زودهنگام اجناس و کالاها و تولیدات داخلی افغانستان را با کشورهای منطقه صادر نماید.
با آن‌که تجارت‌خارجی باعث افزایش درآمد ملی می‌گردد اما کشور همچون افغانستان که از خود تولیدات داخلی ندارد، به عنوان کشور مصرف‌کننده در معادلات اقتصادی و سیاسی جهان و وابسته به کمک‌های خارجی است، تجارت سودآور نبوده و باعث بلند رفتن خط‌فقر میشود. آنچه من باور دارم خط‌آهن خواف-هرات برای کشور افغانستان این فرصت را فراهم می‌سازد تا نرخ تولیدات داخلی را افزایش داده، صادرات را با استفاده از استراتژی‌های که در زمینه کاهش واردات با هزینه کم انتقالات از افغانستان با سایر کشورهای منطقه ارسال نماید. در کنارآن استخدام و فرصت کاری که از طریق این خط‌آهن برای شهروندان کشور ایجاد میشود نیز باارزش می‌باشد که هر کدام نه تنها به رشد و توسعه تجارت، افزایش تولیدات داخلی مهم است بلکه می‌تواند باعث تغییرات مثبت در اقتصاد ملی کشور نیز شود.
