در حالی که نخستین واکسن‌های کووید-۱۹ ظرف چند هفته آینده در ایالات متحده به عموم عرضه میشود، کارشناسان دو شرکت دارویی عمده سازنده آن، فایزر و مدرنا، در مورد محتوای نخستین دور واکسن‌ها توضیح داده‌اند.
دکتر درو وایسمن، استاد دانشکده پزشکی «پرلمن» وابسته به دانشگاه پنسیلوانیا، پیشگام اختراع فرمول واکسنی است که به آن «پیام‌آورآراناِی» (ام‌آران‌ای) گفته میشود که با همکاری دو شرکت تولید داروی فایزر و بیونتک در واکسن‌های تولیدی آن‌ها به کار رفته است.
واکسن ویروس کرونا
پروفسور وایسمن می‌گوید که واکسن در تضاد با هر واکسن دیگری که تاکنون ساخته شده، حاوی فناوری جدید کد ژنتیکی یا راهنمایی است که به بدن دستور می‌دهد کپی پروتئین ویروس کووید-۱۹ را تولید و سیستم ایمنی بدن را تحریک کند.
او گفت: «ام‌آران‌ای با آنزیمی ایجاد میشود که دی‌ان‌ای حاوی پروتئین را که باید در بدن تولید شود، کپی می‌کند.
از چهار نوع لیپید (چربی) برای ایجاد نانوپارتیکِل (ذرات بسیار بسیار کوچک) چربی که خود را به ام‌آران‌ای متصل می‌کند استفاده شده است. همه آن‌ها مصنوعی هستند. این لیپیدها که عوامل اصلی عملکرد این فرمول هستند متعلق به شرکت‌های تولید دارو هستند.»
دکتر وایسمن گفت واکسن‌های کووید-۱۹ تنها حاوی کد ژنتیک «ام آر ان ای» و چهار لیپید است که به لیپیدهای نانوپارتیکل معروفند. این، به گفته او با واکسن‌های سنتی که با سلول‌های زنده ساخته شده و بخش‌هایی از ویروس را در خود دارد متفاوت است.
او گفت: «هیچ یک از آن‌ها (واکسن‌ها) در سلول‌های پستانداران تولید نشده است.»
به گفته شرکت تولید داروی فایزر نتیجه آن واکسنی است که بدون هیچ گونه نگرانی از ایمنی آن تا ۹۵ درصد موثر است. مدرنا می‌گوید واکسن‌هایش تا ۹۴.۵ درصد موثر است.
واکسن ویروس کرونا
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید واکسن‌های سنتی دارای بخش‌های فعالی است که سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند. این بخش‌ها معمولا تکه‌های بسیار کوچکی از پروتئین ارگانیسم عامل بیماری است.
این واکسن‌ها همچنین حاوی مواد نگاهدارنده از جمله «۲-فنوکسی اتانول» و متعادل‌کننده‌هایی چون شکر (لاکتوز، ساکارز)، اسید امینه (گلیسین)، ژلاتین یا پروتئین‌های آلبومین انسانی است که از مخمر تولید شده است.
فعال‌کننده‌های سطحی این مواد را به هم می‌چسبانند. این فعال‌کننده‌ها معمولا در مواد غذایی مثل بستنی به کار می‌روند. مواد رسوب شده کارخانه‌ای از جمله پروتئین تخم مرغ، مخمر یا آنتی‌بیوتیک نیز ممکن است به ذرات بسیار ناچیز در واکسن‌ها دیده شود.
به همین گونه در واکسن‌ها مواد رقیق‌کننده از جمله آب ضدعفونی شده و مواد کمکی از جمله نمک‌های آلومینیوم مثل فسفات آلومینیوم، هیدروکسید آلومینیوم یا سولفات پتاسیم آلومینیوم نیز برای تحریک سلول‌های محل تزریق داخل شده است.
واکسن‌های تجربی شرکت‌های فایزر و مدرنا که نام فنی آن‌ها به ترتیب «بی ان تی ۱۶۲ بی۲» و «ام آر ان ای-۱۲۷۳» است به شکل مصنوعی با استفاده از اسید ریبونیوکلئیک (یا ام‌آران‌ای) ساخته شده است. «آران‌ای» و «دی‌ان‌ای» (دی اکسید ریبونیوکلئیک) اسید نیوکلئیک‌های حاوی الگوهای ژنتیکی برای زندگی هستند.
دانشمندان در عوض تولید واکسنی که به منظور تحریک سیستم ایمنی بدن حاوی نوع زنده ویروس است، از «ام آر ان ای» استفاده کرده‌اند که دارای شاخک‌های پروتئینی ویروس و در نتیجه کد ژنتیکی آن است. با این روش به سلول‌های بدن گفته میشود مقادیر کمی از این شاخک‌های پروتئینی را بسازند. این فعل و انفعال باعث میشود سیستم ایمنی بدن پادتن این شاخک‌ها را تولید کند.
دکتر وایسمن می‌گوید: «این امر به دست دی ان‌ای صورت می‌گیرد که الگویش (نردبان اطلاعاتیش) این آنزیم را به هم چسبانده و فعال می‌کند. این فعل و انفعال با الگوی پروتئینی دنبال میشود. الگوهای دیگری هم هستند که مقدار و مدت زمان تولید پروتئین را بیشتر می‌کنند.
واکسن‌های ام‌آران‌ای ما (با واکسن‌های دیگر) متفاوت است زیرا یکی از نیوکلیوتایدها به گونه‌ای تغییر داده شده است که توانایی بالقوه ام‌آران‌ای را در ایجاد التهاب خنثی می‌کند.»
آن چه در ساخت واکسن کووید-۱۹ به کار رفته کاربرد علم شیمی در تولید مصنوعی ام‌آران‌ای است که به گفته دکتر وایسمن ملک معنوی است و حق امتیاز آن در دریایی از پیچیدگی قرار خواهد گرفت.
نه شرکت فایزر و نه مدرنا در مقابل تقاضا برای افشای ترکیبات شیمیایی «بی ان تی ۱۶۲بی ۲» یا «ام آر ان ای-۱۲۷۳» واکنش نشان نداده‌اند.
پولا کَنون، استاد میکروبیولوژی دانشکده پزشکی «نِک» وابسته به دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به ایندیپندنت گفت که تولیدکنندگان واکسن تولید آران‌ای طبیعی را که عمر کوتاهی داشته و بسیار آسیب‌پذیر است بهبود بخشیده‌اند.
او گفت: «می‌توان آن را به طور مصنوعی تولید کرد که برای آن به بیولوژیست نیاز ندارید بلکه یک شیمی‌دان کافی است.
بخشی از منبع محرمانه این واکسن‌ها این است که شیمی‌دان‌‌ها راهی برای تعدیل و بهتر کردن آران‌ای از آن چه در طبیعت یافت میشود، پیدا کرده‌اند که به ثبات آن کمک کرده و از ماهیتش به عنوان یک جسم خارجی در بدن می‌کاهد. ما نمی‌خواهیم بدن در مقابل آران‌ای تزریق شده به آن واکنش شدید نشان دهد. بنابراین برای تعدیل بخشیدن به آن از مواد شیمیایی استفاده شده است.»
هرچند جزئیات نحوه تعدیل آران‌ای محرمانه نگاه داشته شده اما آن چه علنی شده این است که واکسن‌ها در میان نانوپارتیکل‌های چربی نگاه داشته می‌شوند که از مولکول‌های آسیب‌پذیر ام‌آران‌ای محافظت می‌کند.
به این لیپیدها که آن‌ها هم به طور مصنوعی تولید شده‌اند در گزارشی که در ماه ژوئیه در نشریه پزشکی نیواینگلد منتشر شد، اشاره شده است. در این مقاله مرحله نخست آزمایش واکسن مدرنا بررسی شد که در آن گفته شده بود که «نانوپارتیکل چربی (واکسن‌ها) از چهار نوع لیپید تشکیل شده است».
هرچند درک محتوای این مقاله آسان نیست اما گوشه‌هایی از همکاری میان ام‌آران‌ای و نانوپارتیکل‌های لیپید را برای عملکرد واکسن در داخل بدن انسان روشن می‌کند.
خانم کنون می‌گوید: «شبیه یک ترکیب شیمیایی راننده و حفاظت‌کننده است که به تحویل آران‌ای کمک می‌کند. این اغلب از طریق تولید لیپیدهای کاملا شیمیایی انجام میشود.
در این راه باید یک فلاسک برای تولید آران‌ای داشته باشید و یک فلاسک برای تولید لیپید. سپس آن‌ها با یکدیگر مخلوط می‌شوند. فرمول شیمیایی آن به نوعی طراحی شده که آران‌ای به لیپید جذب میشود و با ترکیب با آن آرن‌ای را در موقعیتی مناسب و متعادل قرار می‌دهد.»
واکسن‌های تولیدی فایزر را باید در دمای ۷۰ درجه زیر صفر نگاهداری کرد تا قابلیتش را از دست ندهد اما واکسن‌های ساخت شرکت مدرنا را می‌توان در برودت منهای ۲۰ درجه نگاه داشت.
پژوهشگران ده‌ها سال است که برای تحریک سیستم ایمنی بدن درصدد استفاده از ام‌آران‌ای بوده‌اند. واکسن کووید-۱۹ نخستین موفقیت کارشناسان از هنگام آغاز این پروژه در سال‌های ۱۹۹۰ است.
اگر این واکسن‌ها به تایید اداره نظارت بر غذا و داروی آمریکا برسد، نه تنها پیامدی بسیار گسترده بر مبارزه با همه‌گیری کرونا خواهد داشت بلکه راه را برای تولید واکسن‌های بیماری‌هایی چون هرپس، اچ آی وی و آنفولانزا خواهد گشود.
© The Independent
