قزاقستان، «سرزمین آفتاب» در سی و یکمین سال استقلال.

نصرت الله تابان

بعد از  فروپاشی اتحاد شوروی، قزاقستان دارای استقلال شد و ملت قزاق فصل تازه‌ی از حکومتداری را آغاز کرد و امسال از سی و یکمین استقلال خود جشن میگرید.

قزاقستان کشوری است در آسیای میانه که از شمال با روسیه ، از شرق با چین ، در جنوب شرقی با قرغیزستان ، در جنوب با اوزبیکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است . سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد و قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است .

جمهوری قزاقستان چهارمین جمهوری در بین جمهوری های مستقل مشترک المنافع از لحاظ فراوانی جمعیت می باشد. این جمهوری ملیت های گوناگونی را در خود جای داده است. بر اساس آخرین سرشماری، جمعیت قزاقستان ۱۹ میلیون نفر می باشد. همچنین باوسعت ۲٫۷۱۷٫۳۰۰ کیلومتر مربع، نهمین کشور جهان و دومین جمهوری از جمهوری های شوروی سابق به حساب می آید. پایتخت آن نورسلطان است و بزرگ ترین و پرجمعیت ترین شهر قزاقستان الماتی میباشد. و همچنان شهر الماتی پایتخت فرهنگی قزاقستان است. و شهرهای آلماتی، کاراگاندا، چیمکنت، سمی پالاتنیسک، ترکستان و بندر آکتائو از مهمترین شهرهای این جمهوری هستند.

از روزهای نخست استقلال مرد با اقتدار به کرسی ریاست جمهوری تکیه زد و سه دهه حکمران بزرگترین کشور در آسیای میانه شد، او نورسلطان نظر بایوف بود. خیلی ها او را رییس جمهور فراموش ناشدنی برای قزاقستان می‌دانند اما تعدادی او را یک دیکتاتور می‌دانند، او با کسانی که تهدید امنیت ملی شان تلقی می‌شد برخورد جدی نمود و با اقتدار حکومت کرد و به کشور نو پای خود برنامه‌های بلند مدت ساخت و به اقتصاد قزاقستان قدرت تازه داد. نورسلطان نظربایوف نخستین رییس جمهور قزاقستان لقب گرفت.

آقای نظربایوف بعد از سه دهه در ماه حوت ۱۳۹۷ از قدرت کنار رفت و اما دقیقن سه هفته قبل از کناره‌گیری از  مقامش برنامه‌ای به ارزش چند میلیارد دالر را برای گسترش خدمات اجتماعی و همچنین افزایش حقوق و مزایای کارکنان دولت اعلام کرد. او همچنین وعده داد که برای تقویت زیرساخت‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی صورت خواهد گرفت.

دولت

حکومت قزاقستان دمکراتیک و از نوع جمهوری ریاستی است . رئیس جمهور در راس کشور و دولت قرار دارد . قدرت اجرایی دست دولت بوده و قدرت قانونی دست پارلمان می‌باشد .

دولت قزاقستان در تلاش بوده است تا با ایجاد اهداف جدید و متنوع سازی اقتصادش با دوری از وابستگی به هیدروکربن و رفتن به‌ سوی بخش‌ های نوآورانه‌تر بر آثار منفی عوامل بیرونی و ضعف‌های ساختاری داخلی غلبه کند. در سال ۲۰۱۲ دولت راهبرد جدید قزاقستان ۲۰۲۵ را اعلام کرد که اصلاحات اجتماعی-اقتصادی و سیاسی را پیشنهاد می‌کند تا به‌این‌ترتیب قزاقستان را تا سال ۲۰۲۵ در ۳۰ اقتصاد برتر دنیا قرار دهد. این مسیر جدید بر پروژه‌های دولتی کارآمد با افزایش نقش بخش خصوصی نوآور متمرکز است که می‌تواند محرک رشد اقتصادی آینده کشور باشد. 

فرهنگ

در قزاقستان آداب و رسوم زیادی دیده می شود و این موضوع به دلیل وجود تنوع قومیتی در این کشور است. کوچ نشینان زیادی در قزاقستان وارد شده اند و به این ترتیب شاهد فضای فرهنگی وسیعی در این کشور هستیم. احوالپرسی مردم قزاقستان به شکل خاصی است آنها دست ها را صاف می کنند و به سمت هم سر تکان می دهند، مردم قزاقستان به طور کلی سعی می کنند روند احوالپرسی را به شکل دقیقی پیش ببرند.

جمهوری قزاقستان دارای ۱۳۲ قوم میباشد، ویژگی چند قومیتی قزاقستان در هنر و فرهنگ این کشور بازتاب یافته است. فعالیت‌ های فرهنگی و هنری قزاقستان را می ‌توان در دو دسته گسترده سنتی و غربی دسته بندی کرد. فرهنگ و هنر سنتی که با نوع زندگی ساکنان عمدتا قزاق و البته کره‌ای ‌ها و اویغورها و اقوام کوچک تر این سرزمین مرتبط است، همانند شعرها، آهنگ ‌ها و … که با سازهای سنتی آنان اجرا می ‌شود، همچون فرش ‌ها و پارچه‌ های دست بافت و صنایع دستی گوناگون که در طول قرن‌ ها در این سرزمین به حیات خود ادامه داده و پیشرفت کرده اند. گروه غربی شامل انواع هنرهایی می‌گردد که روس‌ ها از ابتدای قرن بیستم به منطقه آوردند. مانند تئاتر، موسیقی کلاسیک و … سینما، تلویزیون و ادبیات روسی می ‌گردند. البته همه این انواع فرهنگی و هنری در میان قزاق‌ها به مقبولیت کامل دست نیافتند. اما در نتیجه سیاست های حکومت بلشویکی اتحاد شوروی، قزاقستان در دهه‌ های گذشته پذیرای جمعیت بزرگی از روس‌ها و اقوام غیر قزاق بوده است، به گونه‌ای که قزاق ‌ها در سرزمین خودشان به یک اقلیت بدل شدند.

جالب است بیدانیم. قوانین ازدواج در قزاقستان بسیار عجیب است به این ترتیب در ابتدا باید فردی نزد دختر فرستاده شود تا رضایت وی به صد در صد برسد در غیر این صورت مراسم خواستگاری صورت نمی گیرد. در این کشور تعدد خواستگار دیده می شود و به این ترتیب ازدواج در یک فضای به نفع بانوان پیش می رود. غذا خوردن در قزاقستان قوانین مخصوص به خود را دارد و افراد باید در غذا خوردن یک سری اصول را به طور دقیق رعایت نمایند. در این کشور تهیه غذا نیاز به آشپز دارد و ارزش یک آشپز در قزاقستان همانند یک پزشک است. قوانین رانندگی در قزاقستان بسیار آسانتر از ایران است و جالب اینجاست که نرخ تصادفات در این کشور بسیار کمتر دیده می شود. جشن ها و بازی های ملی دارای قوانین مشخصی است و در لحظه سال نو باید به طور دقیق صورت بگیرد این جشن ها ارزش زیادی دارد. قوانین هر یک از شهرهای کشور قزاقستان متفاوت است و این موضوع می تواند نشان از فرهنگ بالای این کشور، عدم درگیری باشد.

زبان 

زبان های رایج در این جمهوری، قزاقی و روسی است که البته فضای عمومی کشور بیشتر در اختیار زبان روسی است. زبان قزاقی از گروه زبان های ترکی ست که بسیاری از واژگان آن از زبان های دیگر مثل: عربی، فارسی، مغولی و روسی اخذ گرفته شده است. در نوشتار نیز، قزاقان با حروف سیریلیک و لاتین می نویسند. زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبان ‌های ترکی ‌تبار که خود زیر شاخه ای از زبان های آلتای است. از نزدیک ترین زبان ها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه ی تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی را حفظ کرده‌است. زبان های اوکراینی، تاتاری، قرقیزی، اویغوری، ازبکی، باشقیری، فارسی تاجیکی، آلمانی، کره‌ ای، ترکمنی، ارمنی و مغولی تنها تعدادی از مهمترین زبانهایی هستند که بزرگ ترین اقلیت‌ های قومی این کشور به آنها سخن می ‌گویند. البته بسیاری از اقلیت‌ های قومی قزاقستان برای داشتن زبان مشترک به جز روسی، زبان قزاقی را هم می ‌دانند. آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان بین ‌المللی در سال های اخیر افزایش یافته است.

دین

مردم قزاق مسلمان حنفی مذهب هستند. آنها خیلی دیر مسلمان شدند و حتی پس از قبول اسلام‌، ‌عقاید و شعائر بت پرستی در میان آنان رواج داشت. اسلام توسط روحانیون تاتار به این سرزمین راه یافت و جالب آنکه روس ها موافق این رویکرد (مسلمان شدن قزاق ها) بودند. قزاقستان، کشوری لائیک است و مبنای قوانین در آنجا بر پایه ی شریعت نیست، ولی به اعتبار اکثریت مسلمان جامعه، نهادهای رسمی دینی به مسائل و دغدغه های دینی مردم می پردازند.

اقتصاد

اقتصاد این کشور تا حد زیادی به بخش کشاورزی متکی است. قزاقستان بیشترین تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه را در میان جمهوری های تازه استقلال یافته دارد و نیز از اعضای مهم سازمان همکاری شانگ های است .

این کشور از لحاظ منابع زیرزمینی هم بسیار غنی است ، از سال ۱۹۹۳ تاکنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی در این بخش انجام شده است . همچنین تخمین زده می‌شود که قزاقستان صاحب دومین منابع بزرگ در اورانیوم ، کروم ، روی و سرب و سومین در منگنز ، چهارمین در مس و در مورد زغال سنگ ، آهن و طلا نیز در بین ۱۰ کشور اول دنیا قرار می‌گیرد و همچنین یازدهمین منابع بزرگ هم در نفت و هم در گاز طبیعی را در اختیار دارد.

با در نظر داشت اینکه با از شمال با روسیه و از بخش شرق با چین هم مرز است. این امر باعث  حفظ ثبات اقتصاد کلان در این کشور شده است و ارزش خوبی را در بر دارد و به طور کلی کشور قزاقستان چشم اندازهای اقتصادی دقیقی در این زمینه را شکل داده است. نرخ بیکاری در قزاقستان به طور کلی در طول دوره های مختلف متغیر اعلام شده است اما بیشترین میزان آن ۴ درصد بوده است و این رقم نشان می دهد که کسب و کار در این کشور وضعیت خوبی دارد و نرخ بیکاری نیز در وضعیت کنترل شده قرار گرفته است رتبه کشور قزاقستان در زمینه کار بسیار خوب است.

بعد از استقلال صنعت جمهوری قزاقستان بسیار غنی شده است. کشف و استخراج نفت در بخش های غربی این کشور دیده می شود و این روال نشان داده است که رشد اقتصادی این کشور بسیار بالا است. از دیگر بخش های اقتصادی کشور قزاقستان فضانوردی است که به نوبه خود در دنیا شهرت زیادی دارد. کشور قزاقستان دارای قدیمی ترین پایگاه فضایی جهان است و مشخص است که در این زمینه رتبه خوبی را کسب کرده است. توسعه بخش های اقتصادی از جمله بخش دیجیتال خود سبب شده است که ثبات اقتصادی به شکل مشخصی دنبال شود.

همچنان قزاقستان یکی از متحدان خوب کشور ما میباشد، جمهوری قزاقستان در جریان ده سال گذشت همکار خوب با دولت و مردم افغانستان بوده است. یکی از همکاری های نزدیک قزاقستان با مردم افغانستان در قسمت تحصیلات عالی میباشد، از سال ۲۰۱۰ تااکنون سالانه جمهوری قزاقستان برای جوانان افغانستان بورسیه تحصیلی اعطا میکند در این مدت بیشتر از هزار تن از جوانان افغان تحصیلات عالی خود را در این کشور تکمبل کرداند.