بهداشت روانی چه تعریفی دارد؟ قطعا در مورد مشکلاتی مثل استرس یا افسردگی چیزهایی شنیده‌اید و احتمالا در مورد تاثیر منفی اضطراب روی بدن اطلاعاتی دارید. اما از جزئیات دقیق و اینکه چرا سلامت روح و روان بخش مهمی از یک زندگی شاد و سلامت است، چیزی نمی‌دانید.
این نوشتار به تعریف بهداشت روانی، اهمیت آن و همچنین گام‌هایی برای بهبود این بخش از وجودتان خواهد پرداخت.
بهداشت روانی (سلامت روانی) چیست؟
بهداشت روانی به حالات عاطفی، روانی و سلامت اجتماعی ما اشاره دارد. تعریف ساده‌ی آن به این صورت است: بهداشت روانی روی چگونگی احساس و تفکرمان و همچنین شیوه‌ی واکنش ما در موقعیت‌های مختلف تاثیر می‌گذارد. اما داشتن سلامت خوب روانی به این معنا نیست که هیچ اختلالی در ما تشخیص داده نشده باشد. در واقع، اگر بتوانیم مشکلات و مسائل روزمره‌ی زندگی را با آرامش پشت سر بگذاریم، به این معنا است که به لحاظ بهداشت روانی، در شرایط خوبی هستیم.
یکی ازجامع‌ترین تعاریف بهداشت روان، از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) منتشر شده‌است: «بهداشت روانی به معنای حالتی از سلامتی است که در آن هر فرد توانایی‌های خودش را می‌شناسد، می‌تواند با استرس و فشار زندگی کنار بیاید، فعالیت کارآمد و موثر دارد، و قادر است نقش موثری در جامعه‌ی خود ایفا کند.»
چرا بهداشت روان اهمیت دارد؟
بهداشت روانی روی همه‌ی بخش‌های زندگی شما تاثیر می‌گذارد، از عملکردتان در کار گرفته تا روابط اجتماعی و خانوادگی‌تان! مشکل اینجاست که در بسیاری موارد، فرد برخی علائم مرتبط با بهداشت روان را تجربه می‌کند اما خودش متوجه نیست. مطابق با وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا، برخی از علائم اولیه‌ی وجود مشکلات روحی عبارتند از:
– بیش از حد کم یا زیاد غذا خوردن
– بیش از حد کم یا زیاد خوابیدن
– نداشتن انرژی
– نوسانات خلق و خوی
– بحث و جدل با آدم‌های مورد علاقه‌تان
– احساس سردرگمی، غم یا خشونت
شایع‌ترین اختلالات بهداشت روانی
اضطراب
اینکه گاهی احساس اضطراب داشته باشیم، مشکل بزرگی نیست. به علاوه، کمی اضطراب بخش مهمی از زندگی است چرا که هزاران سال پیش اجداد ما اضطراب را برای تشخیص تهدید‌ها به کار می‌بردند. اما اگر بیش از شش ماه، بیشتر روزها را به نگرانی و اضطراب سپری کنید، وقت آن است که برای درمان دست به کار شوید.
افسردگی
احساساتی مثل غم و خشم نیز بخشی از زندگی انسان هستند اما اگر مداوم و شدید شوند، می‌توانند نشانه‌ای از افسردگی بالینی یا اختلال دیگری باشند. برخی از علائم افسردگی بالینی عبارتند از: غم و اندوه مداوم، احساس خلاء، ناامیدی، تحریک‌پذیری، احساس گناه، خستگی، اضافه وزن، تغییر اشتها، از دست دادن علاقه به سرگرمی‌هایی که سابقا دوست داشته‌اید.
استرس
استرس هم بخشی از انسان بودن است و می‌تواند در اثر مسائل کاری، مالی یا حتی رویدادهای مهم‌تر زندگی مثل بیماری یا طلاق رخ بدهد. مثل باقی احساسات منفی، کمی استرس هم اشکالی ایجاد نمی‌کند اما زمانی که به مدت طولانی ماندگار باشد، می‌تواند اثر بسیار بدی روی سلامت بدن ایجاد کند.
۵ شیوه بهبود بهداشت روانی
۱. روابط سالمی داشته باشید
یکی از بهترین شیوه‌های حفظ سلامت روح و روان، اولویت دادن به روابط‌تان است. داشتن ارتباطات بین فردی چندین فایده برای‌مان دارد: سبب میشود که خود را بخشی از یک جمع بدانیم، به زندگی‌مان معنا می‌دهد، خیال‌مان راحت است آدم‌هایی وجود دارند که می‌توانیم به آنها اتکا کنیم.
۲. ورزش کنید
هرچقدر که در مورد اثر ورزش روی بهداشت روانی بگوییم، کافی نیست. ورزش می‌تواند خواب‌تان را بهبود بدهد، سبب آرامش بیشتر شما شود و سطح اندورفین (یکی از هورمون‌های احساس خوب) را در بدن بالا ببرد.
برای برخورداری از این مزیت ورزش راه‌های متفاوتی در دسترس است. مثلا مطابق با انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، ۵ دقیقه ورزش هوازی یا کاردیو، اضطراب را کاهش می‌دهد.
۳. شکرگزاری را تمرین کنید
اگر یکی از این اختلالات شایع روانی را تجربه کرده باشید، حتما می‌دانید که در آن شرایط افکار منفی پایان نمی‌گیرند. یک شیوه‌ی عالی برای مبارزه با افکار منفی تمرین شکرگزاری است: یکی از ساده‌ترین کارها برای انجام شکرگزاری این است که هر روز صبح و عصر در یک دفتر، هرچه را که بابتش سپاسگذار هستید (سلامتی و خانواده‌ی خوب)، یادداشت کنید.
۴. کیفیت خواب‌تان را بهبود بدهید
خواب خوب و کافی بر همه‌ی جوانب زندگی‌تان تاثیرگذار خواهد بود. بهداشت روان نیز از این قاعده مستثنی نیست. تحقیقات نشان داده‌اند که آدم‌های مبتلا به بی خوابی، چهار برابر بقیه در معرض ابتلا به افسردگی هستند. در صورتی که دچار اختلالات خواب هستید، حتما برای بهبود این مشکل اقدام کنید.
۵. مراقبت از خود را در برنامه‌ی زندگی‌تان بگنجانید
مراقبت از خود، برای هر کسی معنای متفاوتی دارد. برخی از کارهایی که می‌توانید برای مراقبت از خودتان انجام بدهید عبارتند از: داشتن یک رژیم غذایی سالم، سفر به جاهای جدید، امتحان کردن کارهای جدید، سپری کردن زمان با دوستان، ماساژ گرفتن. نوع کاری که برای مراقبت از خودتان انتخاب می‌کنید به اندازه‌ی تاثیر آن اهمیت ندارد، فقط باید طوری باشد که کاهش اضطراب، استرس یا افسردگی را در وجودتان حس کنید.
سخن پایانی
سابقا مراجعه به روانپزشک، از سوی مردم به عنوان نوعی ننگ دیده می‌شد، اما امروز اوضاع تغییر کرده‌است. در صورتی که احساس می‌کنید روح و روان‌تان به هم ریخته‌است، تردید به خرج ندهید و برای گرفتن کمک از افراد متخصص اقدام کنید.
