نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان علاوه بر روسیه، روز «چهارشنبه، ۵ عقرب»، در تهران برگزار شد.
در این نشست، وزیران خارجه اوزبیکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و پاکستان حضوری و وزیران خارجه چین و روسیه بهصورت آنلاین اشتراک داشتند. اشتراککنندهگان این نشست از تشکیل دولت فراگیر و ارسال کمکهای بشردوستانه و اقتصادی به افغانستان اعلام حمایت کردند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، در این نشست گفت اگر امروز در جلسه تهران پیام قوی برای تشکیل دولت فراگیر در افغانستان ارسال میشود، به خاطر توجه به تاریخ و نقش آحاد مردم افغانستان در مقابله با اشغالگری و چالشهای دهههای اخیر است. وزیر خارجه ایران افزود: «برونرفت از بحران اخیر در افغانستان، نیاز به انسجام داخلی، بهکارگیری همه ظرفیتها و بهرهگیری از استعدادهای بالای کشورهای همسایه و همچنین جامعه بینالملل هستیم. معتقدیم که در وهله اول باید همه همسایهگان و به موازات آن جامعه جهانی توجه ویژهای به وضعیت سیاسی انسانی، گسترش تروریسم، قاچاق مواد مخدر، رعایت حقوق بشر و زنان در شرایط کنونی افغانستان داشته باشند.» وی یادآور شد که امیدوار است بتوانند با صدای واحد پیامی مشترک را هم به جامعه جهانی و کشورهای منطقه و هم به داخل افغانستان ارسال کنند. قرار بود این نشست با سخنرانی ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران، افتتاح شود، اما حسین امیرعبداللهیان گفت که در آخرین دقایق به دلیل اولویت دیگری که بنا بر ضرورت برای آقای رییسی پیش آمد، وی در نشست تهران اشتراک نتوانست.
در همین حال وانگ یی، وزیر خارجه چین، گفت: «ما معتقدیم که این نشست در زمان خوبی برگزار شده است و این نشست باعث میشود کانالهای دیپلماتیک ایجاد شده بین ما تقویت شود. چین در موضوع افغانستان رایزنیهای مختلفی کرده و در کابل نیز این رایزنیها را به پیش برده است.» آقای وانگ یی افزود که بیجینگ همکاریهای خود را با کشورهای مختلف در مورد افغانستان ادامه میدهد تا وضعیت در این کشور بهبود یابد و مردم افغانستان بتوانند زندهگی بهتری داشته باشند. از جانب دیگر، وزیر خارجه پاکستان گفت که در حال حاضر شاهد تشکیل یک کابینه موقت در این کشور هستیم و این میتواند زمینه را برای ایجاد یک دولت فراگیر در این کشور فراهم کند. ما معتقدیم که مهم است حقوق مردم افغانستان محترم شمرده شود و آنها در دولت فراگیر حضور داشته باشند. قریشی با تاکید بر آزادسازی پول بانک مرکزی افغانستان گفت که در حال حاضر مردم افغانستان دارای مشکلات اقتصادی جدی هستند و بسیار مهم است که کمکهای انساندوستانه به مردم این کشور ارسال شود. وی تاکید کرد که باید جامعه جهانی به وضعیت اقتصادی مردم افغانستان توجه و از وقوع یک فاجعه انسانی در این کشور جلوگیری کند.
در حال حاضر بسیاری از مردم پایینتر از خط فقر زندهگی میکنند و پیشبینی میشود که با توجه به در پیش بودن فصل سرما، مساله وخیمتر شود. سازمان ملل بهتازهگی از تبدیل شدن افغانستان به بزرگترین بحران انسانی در جهان هشدار داده است.
در نخستین نشست وزیران خارجه شش کشور همسایه افغانستان شامل ایران، چین، پاکستان، اوزبیکستان، تاجیکستان و ترکمنستان که ۱۷ سنبله بهصورت مجازی و به ریاست پاکستان برگزار شد، توافق شد که دور بعدی این نشست در تهران برگزار شود. در نشست پاکستان نیز بر تشکیل دولت فراگیر در افغانستان تاکید شد. شاهمحمود قریشی گفت: «معتقدیم که جلسه امروز میتواند نتایج جلسه اول را تقویت کند و گامهای مهمی برای ایجاد ثبات در افغانستان بردارد.» وزیر خارجه پاکستان همچنین با اشاره به انفجارهای اخیر در برخی از مساجد افغانستان گفت: «مساله مهم دیگر در مورد موضوع افغانستان، مقابله با تروریسم و افراطگرایی است و در این زمینه باید جهت ایجاد ثبات در منطقه همکاری کنیم؛ چرا که فعالیت تروریستها تهدیدی برای ثبات در منطقه است.» در دو حمله گروه داعش بر مساجد شیعیان در کندز و قندهار، بیش از سهصد تن کشته و زخمی شدند.
در همین حال سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در این نشست گفت: «معتقدیم باید منافع همه گروهها و قومیتها در افغانستان رعایت شود و از ایجاد یک دولت کاملاً فراگیر در افغانستان حمایت میکنیم.» آقای لاوروف افزود که باید حقوق زنان و مذاهب محترم شمرده شود و با قاچاق مواد مخدر و تروریسم در افغانستان و کشورهای اطراف آن مبارزه گردد. وزیر خارجه روسیه خاطرنشان کرد: «از همسایهگان افغانستان دعوت میکنیم تا با توجه به خروج ناتو و امریکا از افغانستان، کشور خود را پایگاه آنها قرار ندهند.»
حکومت سرپرست طالبان در واکنش به این نشست، میگوید که مستقلانه عمل میکند و نگرانی کشورهای همسایه را در نظر میگیرد. بلال کریمی از سخنگویان طالبان به روزنامه ۸صبح گفت که آنان بهعنوان یک جهت مستقل خود تصمیم میگیرند و به اصولی که کشور دارد، پابند هستند. او افزود: «در توازن روابط با کشورهای همسایه و جهان، تلاش داریم تا نگرانیهای آنان هم رفع شود.» به گفته کریمی، آنان تا حال تلاش کردهاند که یک نظام همهشمول از همه اقشار، اقوام و اشخاص تشکیل بدهند. وی تصریح کرد که هنوز هم کابینه، سرپرست و در حال تکمیل و تقویت است. او گفت که طالبان در حال تکمیل کردن روند حکومتداری و نظام هستند.
در ادامه نشست تهران قرار است سومین نشست همسایهگان افغانستان در بیجینگ برگزار شود.