روز جهانی زبان مادری

زبان مادری چیست؟

زبان نخست یا زبان مادری به نخستین زبان یا زبان‌هایی گفته می‌شود که کودک سخن گفتن به آن را یاد می‌گیرد یا آن را پیش از آغاز تحصیلات می‌آموزد، می‌توان گفت زبانی که فرد توانایی اندیشیدن و سخن گفتن به آن همانند دیگر سخنوران آن زبان را دارد. زبان مادری یک اصطلاح است و لزوماً به معنی زبانی که مادر انسان به آن سخن می‌گوید نیست. در بعضی از کشورها، اصطلاح زبان مادری بیشتر به زبان قومی فرد دلالت می‌کند تا زبان اول او.

تاریخچه روز جهانی زبان مادری

در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، در راستای تلاش برای ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر به راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنها تیراندازی کرده عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فبروری را روز جهانی زبان مادری نامید، از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در این زمینه برگزار می‌شود.

علت نامگذاری روز جهانی زبان مادری

ایرینا بوکووا، مدیرکل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل‌متحد (یونسکو)، درباره نام‌گذاری این روز اعلام کرده است: «به‌مناسبت روز به‌سوی آینده پایدار از طریق آموزش چند زبانه، من درخواست تجدیدنظر در ظرفیت‌های آموزش چندزبانه را دارم و می‌خواهم در همه‌جا در آموزش‌وپرورش و سیستم‌های اداری، عبارات فرهنگی و رسانه، فضای مجازی و تجارت اجرایی شود.»

وی با اشاره به اینکه برای ترویج و توسعه پایدار، زبان‌آموزان باید به آموزش به‌زبان مادری خود و زبان‌های دیگر دسترس داشته باشند گفته است: «این مهم از طریق تسلط بر زبان اول یا زبان مادری که مهارت‌های اولیه خواندن و نوشتن و حساب را در اختیارشان می‌گذارد و همچنین از طریق تسلط بر زبان‌های محلی، به‌ویژه زبان‌های اقلیت و بومی، و با انتقال فرهنگ و ارزش‌ها و دانش سنتی که نقش مهمی در ترویج آینده پایدار ایفا می‌کنند محقق خواهد شد.»