هواپیمای اف-۳۵ لایتنینگ ۲ (F-35 Lightning II) یک نگاه جامع به پیشرفته‌ترین جنگنده نسل پنجم جهان

هواپیمای اف-۳۵ لایتنینگ ۲ یکی از پیشرفته‌ترین و گران‌ترین جنگنده‌های چندمنظوره جهان است که توسط شرکت لاکهید مارتین (Lockheed Martin) برای ارتش ایالات متحده آمریکا و متحدانش طراحی و تولید شده است. این جنگنده نسل پنجم، دارای قابلیت‌های پنهان‌کاری (stealth)، سرعت بالا، فناوری حسگرهای پیشرفته و توانایی اجرای ماموریت‌های گوناگون از جمله برتری هوایی، حمله زمینی و شناسایی است.

—

تاریخچه توسعه

پروژهٔ F-35 در اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز شد، زمانی که آمریکا در تلاش بود تا یک جنگنده جایگزین برای چندین مدل از جمله F-16، A-10، F/A-18 و AV-8B Harrier بسازد. هدف اصلی، طراحی یک پلتفرم واحد با توانایی انجام انواع ماموریت‌ها برای نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی آمریکا بود.
در سال ۲۰۰۱، پس از رقابت بین شرکت‌های بوئینگ و لاکهید مارتین، طرح لاکهید مارتین برنده شد و پروژه F-35 آغاز گردید.

—

انواع مدل‌های F-35

این هواپیما در سه مدل اصلی تولید شده که برای مأموریت‌ها و نیروهای مختلف طراحی شده‌اند:

۱٫ F-35A – نسخه نیروی هوایی با برخاست و فرود معمولی (CTOL)

۲٫ F-35B – نسخه تفنگداران دریایی با توانایی برخاست کوتاه و فرود عمودی (STOVL)

۳٫ F-35C – نسخه نیروی دریایی با قابلیت عملیات از روی ناو هواپیمابر

—

ویژگی‌ها و تکنولوژی‌های کلیدی

۱٫ پنهان‌کاری (Stealth)

بدنه طراحی شده با زوایای خاص و مواد جذب‌کنندهٔ امواج رادار، باعث می‌شود F-35 از دید بسیاری از سامانه‌های راداری پنهان بماند.

۲٫ سنسورها و آویونیک پیشرفته

سیستم حسگرهای یکپارچه، شامل رادار AN/APG-81 AESA، سیستم جست‌وجوی مادون قرمز (IRST) و دوربین‌های ۳۶۰ درجه DAS باعث می‌شوند خلبان دیدی کامل از میدان نبرد داشته باشد.

۳٫ سامانه نمایش اطلاعات در کلاه (Helmet Mounted Display)

خلبان با استفاده از یک کلاه ویژه، می‌تواند اطلاعات پروازی، نقشه‌ها و وضعیت دشمنان را بدون نیاز به نگاه به صفحه‌نمایش داخلی ببیند.

۴٫ توانایی جنگ شبکه‌ای (Network-Centric Warfare)

اف-۳۵ می‌تواند اطلاعات لحظه‌ای از سنسورها را با دیگر واحدهای زمینی، هوایی و دریایی به اشتراک بگذارد و به‌عنوان یک «گره ارتباطی پرنده» عمل کند.

۵٫ قابلیت چندماموریتی

F-35 توانایی انجام ماموریت‌های شناسایی، بمباران اهداف زمینی، نبرد هوایی و حمله به سامانه‌های دفاع هوایی را دارد.

—

مشخصات فنی (مدل F-35A)

طول: ۱۵.۷ متر

طول بال: ۱۰.۷ متر

ارتفاع: ۴.۳۸ متر

حداکثر سرعت: ۱.۶ ماخ (حدود ۱۹۳۰ کیلومتر/ساعت)

برد پرواز: حدود ۲۲۰۰ کیلومتر بدون سوخت‌گیری هوایی

وزن خالی: حدود ۱۳،۳۰۰ کیلوگرم

حداکثر وزن برخاست: حدود ۳۱،۷۰۰ کیلوگرم

موتور: ۱ دستگاه موتور توربوفن Pratt & Whitney F135

تسلیحات:

۱ توپ داخلی ۲۵ میلی‌متری

موشک‌های AIM-120، AIM-9X، موشک‌های کروز

بمب‌های هدایت شونده مانند JDAM و SDB

—

کشورهایی که F-35 را دارند

بیش از ۱۵ کشور جهان به عنوان اعضای برنامه F-35 یا مشتریان خارجی آن، از این هواپیما بهره‌مند هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

ایالات متحده آمریکا (USA)

بریتانیا

ایتالیا

اسرائیل

نروژ

هلند

استرالیا

ژاپن

کره جنوبی

دانمارک

فنلاند

لهستان

سوئیس

بلژیک

اسرائیل نخستین کشور خارجی بود که از این جنگنده در عملیات واقعی استفاده کرد.

—

قیمت و هزینه نگهداری

قیمت یک فروند F-35A: حدود ۸۰ میلیون دلار

F-35B و F-35C: کمی گران‌تر (تا ۱۱۵ میلیون دلار)

هزینه نگهداری و عملیاتی بالایی دارد و یکی از بحث‌برانگیزترین بخش‌های این پروژه است.

—

انتقادات و چالش‌ها

هزینه توسعه بالا (بیش از ۱.۷ تریلیون دلار تا سال ۲۰۷۰)

مشکلات فنی اولیه، مانند نقص در سامانه‌های نرم‌افزاری

تعمیرات و پشتیبانی پیچیده
با این حال، با گذشت زمان بسیاری از ایرادات اصلاح شده‌اند و جنگنده به سطح بالایی از آمادگی رسیده است.

—

نتیجه‌گیری

F-35 نماد آیندهٔ جنگ هوایی در قرن ۲۱ است. این هواپیمای چندمنظوره با قابلیت‌های پیشرفته، نقش کلیدی در دکترین نظامی کشورهای غربی ایفا می‌کند. گرچه هزینه‌های سنگینی دارد، اما توانمندی‌های آن در نبردهای مدرن غیرقابل انکار است.

—